Pen, penseel, pers en podium

Nelleke Moser organiseert namens de Werkgroep Zeventiende Eeuw een congres over de medialiteit van wetenschap en cultuur: Pen, penseel, pers en podium. De medialiteit van cultuur en wetenschap in de zeventiende eeuw

Call for Papers
Op zaterdag 29 augustus 2009 organiseert de Werkgroep Zeventiende Eeuw een congres over de medialiteit van cultuur en wetenschap in de zeventiende eeuw. Met deze ‘Call for Papers’ wil de congrescommissie geïnteresseerden uitnodigen een bijdrage aan dit congres te leveren. De lezingen duren maximaal twintig minuten. De redactie van het tijdschrift De zeventiende eeuw beslist na afloop van het congres over mogelijke opname van de bijdragen in het najaarsnummer van het tijdschrift.

Aandacht voor het medium waarin teksten en beelden worden overgedragen en gerecipieerd is de afgelopen decennia sterk toegenomen, mede onder invloed van het betoog van Don McKenzie over de relatie tussen de materiële verschijningsvorm van een tekst en de aan die tekst toegekende betekenis. Deze invalshoek is niet alleen van toepassing op handgeschreven en gedrukte teksten, maar ook op bronnen uit de beeldende kunst, de podiumkunsten, geschiedschrijving en wetenschap. Het kan gaan om de wisselwerking tussen handschrift en druk, tussen het geschilderde beeld en de grafische reproductie, tussen notenschrift en verklanking, tussen toneeltekst en opvoering en tussen ontdekking en wetenschappelijke verhandeling. Het congres concentreert zich op twee aandachtspunten:

- het spanningsveld tussen de schepping, het idee enerzijds en de uitvoering en verspreiding daarvan als tastbaar artefact anderzijds
- het spanningsveld tussen de handmatige en de mechanische (re-) productie van teksten en/of beelden

Hoe wordt een idee gematerialiseerd en hoe beïnvloedt de materialiteit van het medium het uiteindelijke artefact en de receptie ervan? Wat gebeurt er met een tekst of een afbeelding als hij van een medium in een ander medium wordt overgebracht? Waarom en hoe combineerden zeventiende-eeuwse producenten en consumenten verschillende media in één bron? Is er sprake van een hiërarchie tussen de media? Wat is de reikwijdte van de verschillende media?

Gedacht kan worden aan lezingen over de volgende onderwerpen (deze lijst is niet uitputtend):

- Gedrukte boeken met handgeschreven toevoegingen
- Handgeschreven aanwijzingen voor de vormgeving van kopij
- Gedrukte teksten die handgeschreven ogen, en handschriften die typografie imiteren
- Teksten die van handschrift naar druk en van druk naar handschrift zijn overgeleverd
- De verspreiding van inzichten en ontdekkingen via geleerdencorrespondenties
- Egodocumenten in manuscript en druk
- De omgang met en weergave van bronnen en artefacten in antiquarische geschiedschrijving
- De verslaglegging van contemporaine en historische gebeurtenissen in verschillende media
- Schetsen die dienen als ontwerp voor een prentreeks
- Prenten die gemaakt zijn naar aanleiding van schilderijen
- Prenten en gravures die met de hand zijn ingekleurd
- Nagetekende illustraties of emblemen
- Muzieknotatie in handschrift en druk
- Handgeschreven regieaanwijzingen of aantekeningen voor de uitvoering van muziek
- Contemporaine uitspraken over het gebruik, de status en de functie van bepaalde media, zowel in metatekst en paratekst (poetica’s, voorwoorden) als in (fictionele) teksten zelf

De congrescommissie roept iedereen die aan dit congres een bijdrage wil leveren op een kort voorstel voor een lezing (max. 500 woorden) per e-mail op te sturen aan Nelleke Moser. Sessievoorstellen waarin drie lezingen tegelijkertijd worden aangeboden zijn ook van harte welkom. Wij ontvangen alle voorstellen graag voor 1 maart.

De congrescommissie: Nelleke Moser (Vrije Universiteit Amsterdam) & Jeroen Salman (Universiteit Utrecht)

[Illustratie: Het vouwen van katernen in D. de Bray, "Onderwijs van 't Boek-Binden", 1658]