Aura, Brussel, Crul: over de vormgeving van een ABC-gedicht

Van 13 tot 15 september 2012 vond in de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten te Brussel een zeer geslaagd congres plaats onder de titel 'The Aura of the Word in the Early Age of Print'. Het werd georganiseerd door dr. Samuel Mareel (Universiteit Gent) en Jessica Buskirk PhD (Technische Universität Dresden). Het thema verbond kunsthistorici, historici, literatuurhistorici op een uiterst inspirerende manier. Op zaterdag 15 september hield Nelleke Moser een lezing met de titel 'The Aura of the Letter. Cornelis Crul's ABC poem in BL Sloane MS 1174 and sixteenth century views on form and content'. Ze liet daarin zien hoe de verschillende uitvoeringen van het gedicht in handschrift en druk getuigen van verschillende standpunten in een discussie over vorm en inhoud: draagt de versiering van een tekst betekenis, of leidt hij alleen maar af van de inhoud? Er bleken drie standpunten te onderscheiden: een poëticaal-theologische visie waarin de letters van het alfabet werden beschouwd als de bouwstenen van de schepping (in deze versies kregen de strofen geïllumineerde of gerubriceerde initialen in een unieke versiering die de inhoud van de tekst onderstreepte), een meer pragmatische visie waarin de kunst van het schoonschrijven als een essentieel onderdeel van een goede opleiding werd gezien (ook hier uitbundige initialen, maar hierbij werd gestreefd naar een identieke weergave van het kalligrafische model), en een visie waarin de morele boodschap van de tekst het meeste gewicht kreeg (in deze versies kreeg de tekst een sterk versoberde decoratie of zelfs helemaal geen versiering).